ایمان ربیعی- نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: در بازارهای جهانی، قیمت قهوه‌ی معمولی در سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته است. با این رشد بهای قهوه در بالاترین سطح در پنجاه سال اخیر ایستاده است.

انواع خاص قهوه که در این مزرعه برداشت می‌شوند، مدت‌هاست که امتیاز بالایی را به خود اختصاص داده‌اند و نشان‌دهنده جایگاه آن‌ها به‌عنوان منبعی برای دم‌نوش‌های معطر هستند که از سیاتل تا سئول طعم‌دار می‌شوند. در یکی از بعدازظهرهای اخیر، یک خریدار از مالزی برای چشیدن جدیدترین محصولات به اینجا آمده بود.

با این وجود، مالکان این کسب‌وکار – ماریسابل کابییرو، یک کشاورز قهوه نسل چهارم، و همسرش، مویسس هررا – به طور فزاینده‌ای نگران هستند. هزینه‌های تولید به طور قابل توجهی افزایش یافته است. آنها ناچارند برای جذب کارگران کمیاب، دستمزدهای بیشتری پرداخت کنند. قیمت کود نیز بالا رفته و محصولات آنها تحت تأثیر باران‌های نامناسب و دماهای ناپایدار آسیب دیده‌اند. حتی با وجود افزایش قیمت‌ها، به احتمال زیاد امسال درآمد کمتری نسبت به سال گذشته خواهند داشت.

آنها به این احتمال می‌اندیشند که قیمت‌های بالا ممکن است برخی از مصرف‌کنندگان قهوه را به محدود کردن مصرف خود وادار کند و به جای آن، محصولات ارزان‌تری مانند نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های انرژی‌زا را انتخاب کنند تا بخشی از نیاز خود به کافئین را تأمین کنند. هرچه بیشتر به آینده فکر می‌کنند، نگرانی‌هایشان افزایش می‌یابد. آن‌ها بیش از هر چیز نگران عواملی هستند که موجب افزایش قیمت‌ها می‌شوند؛ از جمله تغییرات آب و هوایی که عرضه قهوه را در سطح جهانی به دلیل افزایش دما، خشکسالی و بارش‌های شدید کاهش داده است. این مشکلات به‌ویژه در برزیل و ویتنام، دو کشور بزرگ تولیدکننده قهوه، به وضوح مشاهده می‌شود.

این موضوع عامل ایجاد اضطراب در مزارع قهوه در سرتاسر جهان است. هر کسی که امروز از افزایش قیمت‌ها بهره‌مند می‌شود، ممکن است فردا با چالش‌های جدیدی مواجه شود که او را به نابودی می‌کشاند. محصول Finca El Puente در ماه‌های دسامبر و ژانویه به دلیل سرمای شدید و باران‌های دیرهنگام آسیب دید، که این امر کارگران را از ورود به مزارع برای چیدن میوه‌های رسیده بازداشت. در این شرایط، آن‌ها شکسته شدن رکورد قیمت‌ها را بیشتر به عنوان نشانه‌ای از مشکلات عمیق‌تر می‌بینند تا یک درآمد ناگهانی.

هررا، ۵۸ ساله، در حالی که کارگران کیسه‌های ۱۰۰ پوندی دانه‌های قهوه تازه برداشت شده را به بالا می‌کشیدند و آن‌ها را در کارخانه‌اش برای پردازش انباشته می‌کردند، اظهار داشت: «تولید قهوه برای ما زندگی است.» او افزود که بسیاری از تولیدکنندگان در حال از دست دادن امید هستند. برخی از آن‌ها قهوه‌های گران‌تر را به عنوان راه‌حلی برای اصلاح سیستم بین‌المللی می‌دانند که مدت‌هاست به تولیدکنندگان دستمزد کمتری می‌دهد و این امکان را دارد که نسل‌های بی‌عدالتی و تخریب محیط‌زیست را بهبود بخشد.

آماندا آرچیلا، مدیر اجرایی Fairtrade America، یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در واشنگتن که استانداردهای زیست‌محیطی و اجتماعی را برای تولیدکنندگان قهوه تعیین می‌کند و آن‌ها را با قیمت‌های حداقلی تضمین شده به بازارهای جهانی متصل می‌سازد، اظهار داشت: «روش‌های قدیمی تولید به سلامت و حاصلخیزی خاک آسیب زده و امکان سازگاری با تغییرات آب و هوایی را از بین برده‌اند. ما باید به سمت قیمت‌های بالاتر حرکت کنیم، قیمت‌هایی که به این کشاورزان اجازه می‌دهد در آینده به تولید قهوه ادامه دهند و سرمایه‌گذاری کنند.»

بر اساس تحقیقات انجام شده توسط World Coffee، یک سازمان غیرانتفاعی که به ترویج شیوه‌های کشاورزی پایدار می‌پردازد، حدود ۶۰ درصد از قهوه جهان توسط تقریباً ۱۲.۵ میلیون نفر تولید می‌شود که در مزارع بزرگ‌تر از ۵۰ هکتار فعالیت می‌کنند، در حالی که بیشتر آن‌ها در مزارع بسیار کوچک‌تری مشغول به کار هستند. تقریباً ۴۴ درصد از این خرده‌مالکان در شرایطی زندگی می‌کنند که زیر خط فقر بانک جهانی قرار دارد.

اگر کشاورزان بتوانند درآمد بیشتری کسب کنند، قادر خواهند بود به کشت انواع قهوه‌هایی بپردازند که در برابر تغییرات دما و بارندگی‌های نامنظم مقاوم هستند. همچنین، آن‌ها می‌توانند درختان سایه‌دار را برای حفاظت از خاک خود بکارند.

این امر به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در موقعیت بهتری قرار گیرند و از نوسانات شدید قیمت‌ها که قرن‌ها بر بازارهای بین‌المللی حاکم بوده، رهایی یابند و مزارع خود را به مدت طولانی‌تری مدیریت کنند.

همان‌طور که این بیماری همه‌گیر تجارت جهانی را تحت تأثیر قرار داد و موجب شد زنجیره‌های تأمین برای اقلام حیاتی مانند داروها و تراشه‌های کامپیوتری مورد بررسی قرار گیرند، افزایش قیمت قهوه نیز توجه بیشتری به شرایط مؤثر بر تولید این محصول جلب کرده است. سوال این است که آیا این توجه دوباره به تغییرات منجر خواهد شد یا خیر.

هرج و مرج در بازار

تاریخچه قهوه فراتر از یک داستان ساده درباره افزایش عرضه و کاهش قیمت‌هاست. امپراتوری‌های استعماری برای تأمین تقاضای اروپا و آمریکای شمالی، مزارع قهوه را در آسیا و آمریکای جنوبی راه‌اندازی کردند. آنها کارگران آفریقایی را به بردگی گرفتند و زمین‌های بومیان را تصاحب کردند. جنگل‌ها را قطع کردند تا زمین بیشتری برای کشت درختان قهوه فراهم کنند. این روند، رنج انسان‌ها و تخریب محیط زیست را به بهای تبدیل قهوه از یک کالای لوکس به یک کالای اساسی به همراه داشت.

حتی در عصر حاضر، فعالیت‌های تجاری به شدت تحت تأثیر مقیاس و فراوانی قرار دارد. قهوه‌ای که از کلمبیا برداشت می‌شود و به دانه‌های سبز تبدیل می‌گردد، به بوتیک‌ها و شرکت‌های بزرگ تجارت کشاورزی در کشورهای ثروتمند ارسال می‌شود. این زنجیره، کارگرانی را که در آمریکای لاتین، آسیا و آفریقا روزانه حداقل ۲ دلار درآمد دارند، به افرادی متصل می‌کند که برای یک کاپوچینو در کپنهاگ، دبی و بوستون بیش از دو برابر این مبلغ را پرداخت می‌کنند. بخش عمده‌ای از سود به طور سنتی به دست دستگاه‌های رست قهوه می‌رسد. با وجود افزایش قیمت دانه‌های قهوه، سود این دستگاه‌ها نیز افزایش یافته است، در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان نتوانسته‌اند سهمی از این افزایش قیمت را دریافت کنند.

شرکت JM Smucker که برندهای معروفی چون Folgers و Cafe Bustelo را در اختیار دارد، در بازه زمانی آگوست تا اکتبر شاهد افزایش ۳ درصدی در فروش خرده‌فروشی قهوه در ایالات متحده بود و حاشیه سود آن بیش از ۲۸ درصد گزارش شده است. مدیران این شرکت به تحلیلگران بازار سهام اعلام کردند که توانسته‌اند هزینه‌های اضافی حبوبات را به مشتریان منتقل کنند. بر اساس داده‌های فدرال، میانگین قیمت خرده‌فروشی قهوه آسیاب شده در شهرهای آمریکا در سال گذشته ۱۵ درصد افزایش یافته و به ۷ دلار در هر پوند رسیده است. کارشناسان به طور گسترده پیش‌بینی می‌کنند که افزایش قیمت‌ها ادامه خواهد داشت. مارک اسماکر، مدیر اجرایی این شرکت، اظهار داشت: «همان‌طور که می‌دانیم، قهوه یک کالای ضروری است و به همین دلیل می‌توان هزینه‌های اضافی را بدون کاهش فروش به مصرف‌کنندگان منتقل کرد. با وجود تورم قابل توجه، از عملکرد خود در این سه ماه بسیار راضی هستیم.»

رویدادهای اخیر نقاط ضعف سیستم را نمایان کرده و آسیب‌پذیری‌های جدیدی را به وجود آورده است. خشکسالی در برزیل و ویتنام به همراه اختلالات در حمل و نقل بین‌المللی، منجر به کمیابی دانه‌های قهوه شده است. همچنین، تغییرات در مقررات، عدم اطمینان را افزایش داده است. یک قانون جدید در اروپا که به منظور محدود کردن جنگل‌زدایی وضع شده، تولیدکنندگان بسیاری از کالاها از جمله قهوه را ملزم کرده است تا ثابت کنند که درختان را قطع نمی‌کنند و این موضوع به بوروکراسی و عدم اطمینان در تجارت دامن زده است.

با توجه به وضعیت هرج و مرج، تولیدکنندگان کالا موفق شدند اتحادیه اروپا را متقاعد کنند که اجرای این قانون را تا سال آینده به تعویق بیندازد. برخی از برشته‌کنندگان قهوه پیش از اجرایی شدن قانون، اقدام به ذخیره‌سازی قهوه کرده‌اند که این موضوع منجر به افزایش تقاضا برای دانه‌ها از نقاط مختلف جهان و در نتیجه افزایش قیمت‌ها شده است.

برخی از مزارع در ویتنام که در تولید قهوه روبوستای درجه پایین تخصص دارند، به جای آن به کشت دوریان، میوه‌ای خاص و تند (که برخی آن را بدبو می‌دانند) روی آورده‌اند تا از تقاضای رو به رشد در چین بهره‌برداری کنند. این تغییر نیز به محدود شدن عرضه قهوه و افزایش قیمت‌ها منجر شده است. با افزایش قیمت‌های روبوستا، برشته‌کنندگانی که به‌طور سنتی قهوه‌های ارزان‌تر خریداری می‌کردند، به سمت انواع با کیفیت بالاتر عربیکا گرایش پیدا کرده‌اند که این نیز به افزایش قیمت‌ها دامن زده است.

نارضایتی بازیگران مالی در بازار قهوه نیز به ایجاد یک حلقه بازخوردی در افزایش قیمت‌ها کمک کرده است.

در سطح جهانی، تاجران قهوه که دانه‌های قهوه را از کشاورزان خریداری کرده و به کارگاه‌های برشته‌کاری ارسال می‌کنند، معمولاً ماه‌ها و حتی سال‌ها قبل از طریق قراردادهای آتی، عرضه خود را تثبیت می‌کنند. در صورتی که قیمت جهانی کاهش یابد، ممکن است آنها مبلغ کمتری از مشتریان خود دریافت کنند نسبت به آنچه که به کشاورزان پرداخت کرده‌اند. برای مقابله با این وضعیت، آنها اقدام به خرید موقعیت‌های فروش در بازارهای آتی می‌کنند که به نوعی شرط می‌بندند که قیمت‌ها کاهش خواهد یافت. اگر قیمت‌ها واقعاً کاهش یابد، سود حاصل از این موقعیت‌های فروش می‌تواند بخشی از زیان‌های ناشی از فروش را جبران کند.

در ماه‌های اخیر، قیمت قهوه به شدت افزایش یافته است. کارگزاران مالی که این نوع معاملات را انجام می‌دهند، از صادرکنندگان خواسته‌اند تا برای تسویه زیان‌های خود، پول نقد بیشتری ارائه دهند که به این فرآیند در اصطلاح مالی "مارجین کال" گفته می‌شود.

از برزیل تا نیکاراگوئه، این مارجین کال‌ها برخی از صادرکنندگان را به ورشکستگی نزدیک کرده است. حتی آن‌هایی که از این بحران جان سالم به در می‌برند، اکنون تمایل دارند با احتیاط بیشتری از پول نقد خود محافظت کنند و خرید قهوه را محدود کنند. این وضعیت باعث کاهش عرضه دانه‌ی قهوه شده و در نتیجه قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و به سود بیشتری منجر می‌شود.

لوئیز پائولو پریرا، بنیان‌گذار و مدیر اجرایی CarmoCoffees، یک صادرکننده در برزیل، اظهار داشت: "این یک مشکل بزرگ برای اکثر صادرکنندگان در سراسر جهان است." با توجه به تهدید همیشگی مبنی بر اینکه شرکت‌های مالی برای پوشش موقعیت‌های کوتاه خود به پول بیشتری نیاز دارند، او و سایر معامله‌گران به پول نقد موجود خود وابسته هستند.

این موضوع باعث می‌شود که آنها تمایلی به خرید قهوه نداشته باشند. به جای انجام معاملات بلندمدت معمول، تنها زمانی به معاملات دلالی روی می‌آورند که یک کشاورز لوبیا آماده فروش فوری به یک برشته‌کننده باشد که مایل به خرید بدون تاخیر است. این وضعیت موجب می‌شود که نقدینگی آنها در حین انتظار برای دریافت پول مسدود نشود. اما این امر قهوه را حتی کمیاب‌تر کرده و قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. بسیاری از مزارع نیز به امید افزایش قیمت‌ها – که خود به خود تحقق می‌یابد – به تولید محصولات خود ادامه می‌دهند. ورن لانگ، مدیر اجرایی World Coffee Research، می‌گوید: «قیمت‌های بالا مانند یک چراغ قوه در تاریکی هستند. "ببینید، ما با یک مشکل مواجه‌ایم." چگونه می‌توانیم از این وضعیت بهره‌برداری کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که کشاورزان به تولید پایدار و مداوم ادامه دهند؟»

مدل پایدار چیست؟

در دو دهه اخیر، سرخیو رومرو به این پرسش پاسخ داده است. او یک کشاورز نسل چهارم قهوه در شهر کورکین، هندوراس است و آثار ویرانگر تغییرات آب و هوایی بر مزارع اطراف را مشاهده کرده است. درختان قهوه تحت تابش مستقیم نور خورشید قرار گرفتند و افزایش دما موجب ایجاد استرس در گیاهان و کاهش عملکرد آنها شد. همچنین، بارش‌های شدید مواد مغذی را از خاک شسته و باعث تخلیه آن شده است.

آقای رومرو، مهندس کشاورزی، به مطالعه روش‌های محافظت از محصولات خود در برابر عوامل محیطی پرداخت. او پیشنهاد کرد که سایبانی از درختان بلندتری مانند کاج و چوب ماهون ایجاد شود تا بر روی قهوه‌اش سایه بیفکند. این کار به حفظ رطوبت خاک و سلامت ریشه‌ها کمک کرده و به گیاهان اجازه می‌دهد آب و مواد مغذی بیشتری جذب کنند. او همچنین برنامه‌هایی برای کاشت درختان میوه‌ای مانند انبه، پرتقال، لیمو و چنار طراحی کرد که به تنوع برداشت‌ها کمک کرده و ریشه‌های اضافی را برای حفظ خاک فراهم می‌آورد. در سال ۲۰۰۹، آقای رومرو توانست همسر، والدین و برادرش را متقاعد کند تا زمین‌های خود را با هم ترکیب کرده و ۱۴۰ هکتار از آن‌ها را به یک مزرعه جمعی تبدیل کنند که به دنبال اجرای این شیوه جدید و تأکید بر پایداری به عنوان هدف اصلی خود هستند.

223223