نشست «روسیه در عصر پوتین» به همت خبرگزاری خبرآنلاین در غرفه وزارت امور خارجه در نمایشگاه کتاب در حال برگزاری است.
در این نشست دو کتاب «دیپلماسی نوین انرژی روسیه؛ مروری بر سیاستگذاری و امنیت انرژی در عصر پوتین» از انتشارات خبر امروز و کتاب «ایران و همسایگان ایران» از نشر وزارت خارجه به قلم عباس ملکی با حضور و سخنرانی کارشناسان رونمایی شد.
عباس ملکی: پوتین تزار جدید است
عباس ملکی، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف در اظهارات کوتاهی گفت: کتاب «دیپلماسی نوین انرژی روسیه» با همکاری دو همکارم شهاب‌الدین شکری و حسن راعی نوشته شده است. هدف این بود که سیر تحول این کشور را ببینیم.
وی افزود: روس‌ها آنطور که ما فکر می‌کنیم ضعیف نیستند و آنطور که خودشان هم فکر می‌کنند قوی نیستند. دو نقطه قوت آنها پررنگ بوده؛ یکی نیروی انسانی جنگجو و دیگری توان نظامی آن.
ملکی با یادآوری دو شکست ایران از روسیه، پوتین را تزاری جدید دانست و توضیح داد: به نظر من امروز پوتین از انرژی همان استفاده‌ای را می‌کند که زمانی تزارها از باروت به عنوان سلاح استفاده می‌کردند. از قضا پایان‌نامه دکترای پوتین هم با عنوان امنیت انرژی، امنیت روسیه بوده که نشان می‌دهد او مدت‌ها قبل به این حوزه توجه خاص داشته است
وی به مباحث کتاب «ایران و همسایگان ایران» هم اشاره و تأکید کرد: در این کتاب مساله نفت خام، گاز طبیعی، سوآپ و شبکه برق مورد بررسی قرار گرفته است.
جهانگیر کرمی: روسیه دیگر تهدید نیست/ در فضای نخبگانی کشور جهت‌گیری سیاسی نسبت به روسیه وجود دارد
جهانگیر کرمی، استاد گروه مطالعات روسیه دانشکده مطالعات جهان در این نشست گفت: موضوع این کتاب بکر است. باید عنوان کرد که در مورد انرژی روسیه کار چندانی نشده است. دکتر ملکی کار ارزنده‌ای انجام داده‌اند. بحث روابط با ایران در این اثر به خوبی پرداخته شده است. واقعا موضوعات مورد نیاز کشور در حوزه انرژی به خوبی پوشش داده شده است. این یک کتاب دانشگاهی در سطح دکتری است. نقطه قوت این کتاب بخش تخصص‌گرایی آن است. این کتاب حاصل پژوهش جدی است و گامی رو به جلو است.
کرمی در ادامه درباره فضای نخبگانی در ایران در مورد روسیه گفت: این موضوع بیشتر از منظر تاریخی بررسی می‌شود. حوادث تلخ و شیرین در روابط ایران و روسیه رخ داده است؛ فضای عمومی نخبگانی کشور بیشتر نگرش عمومی به حکومت و دولت دارد و بیشتر جهت‌گیری سیاسی است. ما از سر غرب‌ستیزی به سمت شرق گرایش پیدا کردیم. نکته این است که ژئوپولتیک تغییر کرده است. زمانی روسیه تهدید بود اما پس از فروپاشی شوروی شرایط مانند سابق نیست و با تغییر جغرافیا نگاهمان نیز باید تغییر کند.
الهه کولایی: ایران در انرژی رقیب روسیه است
الهه کولایی، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با تقدیر از عباس ملکی و دیگر نویسندگان کتاب «دیپلماسی نوین انرژی روسیه» گفت: افسوس که با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته، رفع شکاف دانشگاه و دستگاه اجرایی موفق نبود. اتفاق خوبی است که نویسندگان ایرانی در مورد روسیه کتاب‌هایی تالیف کنند چرا که بیشتر شناخت ما از این کشور با عینک غربی است. حال آنکه ما باید با عینک خودمان ببینیم.
او ادامه داد: در زمان شاه و تا پیش از فروپاشی شوروی نیروهای چپ با ترجمه آثار روس‌ها امکان آشنایی ما با شوروی را فراهم می‌کردند. پس از فروپاشی این مسیر متوقف شد و تا مدت‌ها بجث روسیه به حاشیه رفت. در چند سال اخیر و با آغاز نگاه به شرق در دوره احمدی‌نژاد تا حدودی دوباره بحث روسیه رونق گرفت.
کولایی درباره اهمیت امنیتی انرژی گفت: در زمان اتحاد جماهیر شوروی که روسیه هم یکی از ۱۴ جمهوری آن بود، خطوط انتقال انرژی بند ناف فولادی این جمهوری‌ها بود. در زمان پوتین دوباره اهمیت امنیتی انرژی برای روسیه برجسته‌تر شد طوری که امروز روس‌ها خود را ابرقدرت انرژی معرفی می‌کنند و در این زمینه با بهترین متحدان خود مانند بلاروس هم تعارف ندارند.
او افزود: جمهوری اسلامی ایران به طور بالقوه رقیب روسیه در بازار و ترانزیت انرژی بوده است. ایران می‌توانست دسترسی بخش مهمی از کشورهای قفقاز و جمهوری آسیای میانه به آب‌های آزاد را فراهم کند اما جمهوری اسلامی در این معادله محذوف شد.
کولایی تاکید کرد: وقتی در رابطه با غرب توازنی ایجاد نمی‌کنیم و از سر ناچاری به سمت روس‌ها آمدیم، کاری را کردیم که مطلوب روس‌ها بود و از فرصت‌های جغرافیایی‌مان هیچ استفاده‌ای نشد. در واقع ما اهرمی برای فشار به روسیه برای تامین خواسته‌هایمان نداریم.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ما رقابت بالقوه به روسیه را واگذار کردیم چون تحریم شدیم و زیر فشار نمی‌توانستیم اقدامی خلاف نظر روس‌ها انجام دهیم، اظهار داشت: نمی‌توانستیم همزمان هم با غرب و هم با روسیه وارد تنش شویم. پس توان ما به دست خودمان محدود شد.
کولایی توضیح داد: با فروپاشی شوروی روس‌ها فکرکردند که چون کمونیسم را کنار گذاشتند می‌توانند به مسیر غرب بروند و شریک آنها شوند. این تصور باطل بود و غرب آنها را نپذیرفت. ایده مهار روس‌ها را آلبرایت به سرعت پس از فروپاشی طرح کرد و همچنان هم می‌خواهند روس‌ها را مهار کنند. چنان که مهار ایران نیز جزو اهداف واشنگتن است.
این کارشناس روابط بین‌الملل توضیح داد: سیاست پایدار آمریکا این است که هر جا ایران منفعت داشته باشد برخورد می‌کنیم. ما هم شعار دادیم ولی نهایتا آمریکا موفق شد کاری کند همه کریدورها و مسیرها از اطراف ایران رد شوند. ایران منزوی شد. هم پول دارند و هم زور؛ عامل بیرونی وضعیت فعلی ما اقدامات آمریکا و عاملل درونی آن سیاست‌هایی چون نگاه به شرق بود.
کولایی با تاکید بر اینکه اکثریت بدنه کارشناسی طرفدار غرب است، تاکید کرد: ما نیازمند روابط متوازن هم با شرق و هم غرب هستیم. نباید از سر ناچاری تصمیم بگیریم. مانند دوره برجام که تا غرب به میان آمد شرق را فراموش کردیم.
