بریکس با پیشنهاد کشور چین با عضویت کشورهای برزیل ،روسیه،هند در سال ۲۰۰۹ با اهداف کاهش وابستگی به دلار آمریکا با اهدافی چون افزایش مبادلات تجاری با یکدیگر ، افزایش نفوذ سیاسی در جهان ، همکاری ارزی و کاهش وابستگی به دلار و غرب تاسیس شد و سال بعد آفریقای جنوبی نیز به آن پیوست . اخیرا” نیز از ۶ کشور ایران ، مصر ،امارات ، اتیوپی ، آرژانتین و عربستان سعودی برای عضویت در پیمان دعوت شد که چهار کشور ایران ، مصر ، امارات و اتیوپی به آن پیوستند .

کشورهای عضو بریکس به استثنای روسیه و جمهوری اسلامی که تحت تحریم های غرب هستند از روابط تجاری و تبادلات ارزی با اروپا و آمریکا برخوردارند ،بویژه چین که بر اساس گزارشات آی ام اف در ۲۰۲۳ با بالاترین حجم تجارت خارجی ۸۴۷ میلیارد دلار با اتحادیه اروپا و ۷۵۹ میلیارد دلار با آمریکا در صدر ایستاده است.

قابل توجه آنکه حجم تولید ناخالص داخلی این کشورها شامل اعضاء جدید و قدیم ، با بیش از نیمی از جمعیت جهان ،بر اساس گزارش چشم انداز ۲۰۲۴ صندوق بین المللی پول ۲۸.۶ تریلیون دلار برآورد شده که ۲۶ درصد کل جی دی پی جهان را در بر می گیرد ، حال آنکه آمریکا به تنهایی با حجم تولید ناخالص داخلی ۲۸/۷تریلیون دلار ، وبا ۲۶/۲درصد تولید ناخالص جهان بالا تر از بریکس و در صدر کشورهای جهان قرار دارد و، مجموعا” با احتساب حجم تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا ، حدود ۵۰ درصد جی دی پی جهان در اختیار کشورهای بلوک‌ غرب است .

قدرت اقتصادی آمریکا نه تنها در قد و قواره اقتصاد آن بلکه در حجم تراکنش های دلار در سیستم فارکس به میزان ۸۸/۴ درصد و ۶۰ درصد ذخائر دلاری اسمی کشورهای جهان نیز نهفته است در حالی که سهم یوان چین ار ذخائر ارزی جهان تنها ۳ درصد است ، قابل توجه آنکه ذخائر دلاری چین از ۳ تریلیون دلار فراتر رفته و لذا هر اقدامی در تضعیف دلار از جمله کنار گذاردن آن از معاملات بین المللی ، به زیان چین خواهد بود . بر اساس آمار اینستا در ۲۰۲۲ دلار بیش از ۸۸ درصد ، در کل معاملات حهانی استفاده شده است.

لذا با توجه بقدرت اقتصادی آمریکا و هم پیمانان غربی این کشور ، بنظر نمی رسد که هزینه فرصت کنار گذاردن دلار از معاملات در پیمان هایی نظیر بریکس و شانگهای به اعضاء این پیمان ها اجازه دلار زدایی که در اهداف تاسیسی آنها ذکر شده را بدهد . بویژه آنکه با تهدید ترامپ در وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر کالاهای صادراتی آنان در صورت اقدام به معاملات غیر دلاری کشور چین را که از بالاترین حجم تجارت خارجی با آمریکا برخوردار است متضرر خواهد کرد . در این راستا پوتین هم در واکنش به تهدید ترامپ اعلام داشته که فعلا” دلار زدایی در دستور کار این کشور نیست .

در یک جمع بندی بنظر نمی رسد که با توجه به لطماتی که کشورهای عضو بریکس در تجارت با غرب خواهند دید در راستای تحقق کنار گذاردن دلار از معاملات با یکدیگر، حداقل در دهه پیش رو ، اقدام جدی بعمل آورند.

اقتصاددان

۲۱۲۱۲