۱. پتانسیل بالای نیروگاه‌های گازی برای تبدیل به سیکل ترکیبی
در حال حاضر حدود ۱۷۰۰۰ مگاوات نیروگاه گازی در کشور وجود دارد که قابلیت تبدیل به سیکل ترکیبی را دارند. با افزودن واحدهای بخار به این نیروگاه‌ها، می‌توان بیش از ۸,۵۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور اضافه کرد.
– این کار نه تنها ظرفیت تولید را افزایش می‌دهد، بلکه بازده نیروگاه‌ها را از حدود ۳۰ درصد به بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد می‌رساند. این افزایش بازده به معنای کاهش مصرف سوخت و صرفه‌جویی قابل توجه در منابع گاز طبیعی است.
۲. صرفه‌جویی در مصرف سوخت
– با تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی، به ازای هر ۱۶۰ مگاوات واحد بخار اضافه شده، روزانه بیش از ۷۰۰ هزار متر مکعب گاز صرفه‌جویی می‌شود. این رقم در مقیاس سالانه به بیش از ۲۲۰ میلیون متر مکعب گاز برای هر واحد نیروگاهی می‌رسد.
– با توجه به تعداد زیاد نیروگاه‌های گازی در کشور، این صرفه‌جویی می‌تواند به میلیاردها متر مکعب گاز در سال برسد که از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی بسیار حائز اهمیت است.
۳. هزینه پایین تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی
– هزینه تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی بسیار پایین‌تر از احداث نیروگاه‌های جدید است. به ازای هر مگاوات ظرفیت اضافه شده، تنها حدود ۲۰۰ هزار دلار هزینه نیاز است. این در حالی است که احداث نیروگاه‌های خورشیدی به ازای هر مگاوات حدود ۴۰۰ هزار دلار هزینه دارد.
– با توجه به ضریب تولید پایین نیروگاه‌های خورشیدی (حدود ۲۰ درصد)، هزینه واقعی هر مگاوات انرژی خورشیدی معادل ۲ میلیون دلار خواهد بود که در مقایسه با نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، بسیار گران‌تر است.
۴. چالش‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر
– نیروگاه‌های تجدیدپذیر (مانند خورشیدی و بادی) با وجود مزایای زیست‌محیطی، دارای چالش‌های جدی هستند:
– وابستگی به شرایط آب و هوایی: تولید انرژی خورشیدی و بادی به شدت به شرایط جوی وابسته است و نمی‌تواند به عنوان منبع پایدار برای تامین برق پایه عمل کند.
– نیاز به سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی (ESS): برای جبران نوسانات تولید، نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی است که هنوز گران و پیچیده هستند.
– ناکارآمدی در تامین بار پیک شب: نیروگاه‌های خورشیدی در شب قادر به تولید انرژی نیستند و نمی‌توانند نیازهای شبکه در ساعات پیک را تامین کنند.
۵. توسعه دریا محور و استفاده از پتانسیل‌های جنوب کشور
ایران با داشتن ۱,۴۴۰ کیلومتر نوار ساحلی در کشور، پتانسیل عظیمی برای توسعه نیروگاه‌های حرارتی مخصوصا در حاشیه خلیج فارس دارد. این نیروگاه‌ها می‌توانند از آب دریا برای خنک‌کردن استفاده کنند که مشکل کم‌آبی را نیز حل می‌کند.
– تقویت شبکه انتقال برای انتقال توان از جنوب به داخل کشور، می‌تواند به حل مشکل ناترازی انرژی کمک کند و امنیت انرژی را افزایش دهد.

۶. ترکیب سبد انرژی کشور
– درست است که تنوع بخشی به سبد انرژی کشور با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری است، اما نباید این منابع را به عنوان نقطه اتکای اصلی در نظر گرفت. نیروگاه‌های حرارتی (به ویژه سیکل ترکیبی) باید به عنوان پایه اصلی تولید برق در کشور باقی بمانند.
– انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توانند به عنوان مکمل و برای کاهش آلایندگی و تنوع بخشی به سبد انرژی استفاده شوند.

با توجه به تحلیل‌های فوق، پیشنهادات زیر را می‌توان خدمت رئیس جمهور محترم مطرح کرد:
۱. تمرکز بر تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی: این کار با کمترین هزینه و بیشترین بازده، می‌تواند ظرفیت تولید برق کشور را افزایش دهد و مصرف سوخت را کاهش دهد.
۲. توسعه نیروگاه‌های حرارتی در حاشیه خلیج فارس: استفاده از پتانسیل‌های جنوب کشور برای احداث نیروگاه‌های جدید و تقویت شبکه انتقال.
۳. تنوع بخشی به سبد انرژی با انرژی‌های تجدیدپذیر: استفاده از انرژی خورشیدی و بادی به عنوان مکمل، نه به عنوان منبع اصلی.
۴. مدیریت مصرف و کاهش تلفات شبکه: با استفاده از فناوری‌های هوشمند و فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف در ساعات پیک.

در نهایت، ترکیبی از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، نیروگاه‌های حرارتی در جنوب کشور و انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند راهکار مناسبی برای رفع بحران برق و افزایش امنیت انرژی در کشور باشد.

* کارشناس ارشد انرژی