داربست یک سازه موقتی است که برای فراهم کردن دسترسی ایمن و پشتیبانی از کارگران و مصالح در حین ساخت، نگهداری یا تعمیر ساختمان ها و سایر سازه ها طراحی شده است. این ساختارها برای اطمینان از اینکه کارگران می‌توانند وظایف خود را در ارتفاعات و مناطق سخت دسترس انجام دهند و همچنین مصالح به راحتی به سطوح مختلف ساخت و ساز منتقل شوند، ضروری هستند. داربست باید پایدار، ایمن و قادر به تحمل وزن کارگران و مصالح باشد.

اما برای ساخت داربست های فلزی ایمن و مقاوم، چه مصالحی باید انتخاب شوند؟ در این مقاله به طور دقیق و کامل به بررسی مصالح ضروری برای ساخت داربست های فلزی خواهیم پرداخت. 

انواع مختلف داربست های فلزی و کاربردهای آن‌ها

داربست های فلزی از مهم ترین سازه های موقتی در پروژه های ساختمانی هستند که برای فراهم کردن دسترسی ایمن به ارتفاعات و پشتیبانی از کارگران و مصالح به کار می‌روند. در این بخش قصد داریم به انواع مختلف داربست های فلزی و کاربردهای آن‌ها در پروژه های مختلف بپردازیم.

داربست مثلثی

داربست مثلثی یک سیستم پایدار است که از اتصالات لوله داربست به شکل مثلثی برای ایجاد ساختار مقاوم استفاده می‌کند. در این سیستم، لوله‌ها یا میله‌ها به صورت مثلثی به هم متصل می‌شوند و این اتصالات معمولا با گیره‌ها یا پیچ و مهره‌ها انجام می‌شود. این طراحی هندسی باعث افزایش پایداری و مقاومت در برابر بارهای سنگین و نیروهای جانبی می‌شود. 

داربست مثلثی به دلیل انعطاف پذیری بالا در طراحی، امکان ایجاد طرح های پیچیده را فراهم می‌آورد و نصب و جمع آوری آن نیز سریع‌تر از سایر انواع داربست‌ها می باشد. این نوع داربست در پروژه های ساختمانی، پل سازی و تاسیسات صنعتی کاربرد دارد. 

داربست چکشی

داربست چکشی یک سیستم فلزی است که برای ایجاد سازه های مقاوم و پایدار در پروژه های ساختمانی به کار می‌رود. این سیستم شامل پایه های عمودی، مهارهای افقی و اتصالات کاسه ای است. پایه‌ها با استفاده از جک های قابل تنظیم برای تنظیم ارتفاع و تراز نصب می‌شوند و مهارهای افقی با ضربه چکش به پایه‌ها متصل می‌گردند. 

یکی از مزایای مهم داربست چکشی، سرعت بالا در نصب و جمع آوری آن است که به دلیل طراحی ساده و اتصالات سریع ممکن می‌شود. داربست چکشی در پروژه های مختلف از جمله ساختمان سازی، پل سازی و تاسیسات صنعتی کاربرد دارد.

داربست کاپلاک

داربست کاپلاک یا فنجانی یک سیستم داربست فلزی است که از پایه های عمودی، مهارهای افقی و اتصالات مخصوص به نام کاپلاک یا فنجانی تشکیل شده است. اتصالات کاپلاک به طور سریع و آسان به یکدیگر متصل می‌شوند، که این ویژگی نصب و جمع آوری سریع داربست را ممکن می‌سازد. همچنین، به دلیل طراحی ساده و استحکام بالای اتصالات، این سیستم مقاومت خوبی در برابر بارهای سنگین و نیروهای جانبی دارد.

داربست کاپلاک در پروژه های مختلف نظیر ساخت و ساز، پل سازی و حتی در رویدادهای موقتی مانند نمایشگاه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مصالح و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت داربست فلزی

برای ساخت داربست های فلزی، نیاز به مصالح و تجهیزات خاصی است که به کیفیت و ایمنی سازه کمک می‌کنند. این مصالح شامل لوله‌ها، مهاری داربست، مغزی لوله داربست، بست گردان، بست چهار پیچ داربست سایر ابزارهای مورد نیاز برای مونتاژ و نصب داربست هستند. در ادامه به شرح این مصالح و تجهیزات می‌پردازیم:

1- لوله های داربستی

لوله‌ها یکی از اجزای اصلی تجهیزات مورد نیاز برای ساخت داربست فلزی محسوب می‌شوند. این لوله‌ها معمولا از جنس های مقاوم مانند فولاد یا آلومینیوم انتخاب می‌شوند تا بتوانند بارهای وارد شده را تحمل کرده و ایمنی ساختار را تضمین کنند. طول و قطر لوله‌ها از عوامل مهم در تعیین استحکام داربست هستند؛ به همین دلیل، انتخاب دقیق آن‌ها اهمیت زیادی دارد.

یکی از مراحل مهم در طراحی داربست، تخمین تعداد لوله های داربست است. به عبارت ساده با توجه به ارتفاع و نوع سازه، معمولا به ازای هر متر ارتفاع، بین 2 تا 3 لوله فلزی در نظر گرفته می‌شود. این تخمین به عنوان یک شاخص مهم در برنامه ریزی مصالح و هزینه های پروژه محسوب می‌شود و می‌تواند با توجه به شرایط پروژه تغییر کند.

2- مهاری داربست

مهاری داربست یکی از بخش های مهم در ساخت داربست های فلزی است که برای افزایش استحکام و تعادل سازه استفاده می‌شود. این مهارها به صورت افقی یا ضربدری بین لوله های داربست نصب می‌شوند تا از لق زدن یا جابه‌جایی جلوگیری کنند. جنس آن‌ها معمولا از فولاد یا آلومینیوم مقاوم است تا بتوانند فشارهای مختلف را تحمل کنند.

مهاری ها باعث می‌شوند که وزن و نیروهایی که به داربست وارد می‌شوند، به طور یکنواخت در کل سازه پخش شود. به همین دلیل، نصب آن‌ها باید طبق استانداردهای ایمنی انجام شود. اگر داربست در ارتفاع زیاد یا در شرایط خاصی مثل وزش باد شدید استفاده شود، اهمیت این مهارها بیشتر می‌شود.

3- مغزی لوله داربست

مغزی لوله داربست یکی از اجزای مهم و اصلی ساخت داربست های فلزی است که تضمین کننده استحکام و ایمنی سازه ها محسوب می شود. این قطعه اتصال دهنده با استفاده از مواد باکیفیتی نظیر فولاد مقاوم یا چدن داکتیل، توانایی تحمل بارهای سنگین و توزیع یکنواخت نیروهای وارد شده را دارد. طراحی منحصر به فرد مغزی موجب می‌شود تا لوله‌ها به صورت محکم به یکدیگر متصل شده و از لغزش یا حرکت ناخواسته جلوگیری گردد. 

نصب و برداشت آسان این قطعه، باعث می‌شود تا تغییرات در سازه های موقت با سرعت و کارایی بیشتری انجام شود. استفاده از مغزی لوله داربست در پروژه های ساختمانی، نه تنها باعث ارتقا کیفیت و دوام سازه‌ها می‌شود، بلکه هزینه های اجرایی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. 

4- بست گردان

بست گردان یک اتصال دهنده مهم در سیستم های داربست محسوب می‌شود که امکان چرخش آزاد لوله‌ها به صورت 360 درجه را فراهم می‌کند. این قطعه به واسطه طراحی دقیق و بهره گیری از مصالح با کیفیت مانند چدن داکتیل، ساختاری مقاوم و پایدار ایجاد می‌کند. 

اجزای تشکیل دهنده بست گردان شامل برگه، کنده، پیچ، مهره و واشر بوده که به کمک هم، اتصالی محکم و قابل تنظیم ارائه می‌دهند. انواع مختلف آن شامل دو پیچ، چهار پیچ، شش پیچ و هشت پیچ می‌باشد که با توجه به نیاز پروژه، تنظیمات زاویه ای متفاوتی را فراهم می‌کنند. نصب و راه اندازی این اتصال دهنده به دلیل سادگی و سرعت اجرایی، موجب کاهش زمان و افزایش دقت در اجرای پروژه های مربوط به داربست می‌گردد و همچنین ایمنی سیستم را ارتقا می‌دهد.

5- بست چهارپیچ

بست داربست چهار پیچ یک اتصال دهنده استاندارد در سیستم های داربست است که با استفاده از چهار سوراخ به اتصال محکم لوله‌ها در زاویه 90 درجه می‌پردازد. این قطعه از جنس چدن داکتیل با کیفیت بالا ساخته شده و از مقاومت و استحکام مناسبی برخوردار است. طراحی چهارپیچ، امکان اتصال سریع و بدون نیاز به نیروی انسانی ماهر را فراهم می‌کند و با استفاده از پیچ، مهره و واشر، یکپارچگی سازه را فراهم می کند.

 با توجه به نیاز پروژه، انواع سبک و سنگین این بست تولید می‌شود که هر یک ویژگی های فنی خاصی دارند. بهره گیری از بست داربست چهار پیچ موجب افزایش ایمنی و کارایی در اجرای داربست های موقت و دائمی شده و هزینه های اجرایی را کاهش می‌دهد. 

استانداردها و مقررات قانونی ساخت داربست فلزی

در ساخت داربست های فلزی، رعایت استانداردهای ایمنی به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر در کاهش ریسک حوادث و حفظ سلامت افراد و کارگران شناخته می‌شود. از نخستین گام‌ها، ارزیابی دقیق شرایط محیطی و تحلیل ریسک های احتمالی در محل کار انجام می‌شود. استفاده از مواد اولیه با کیفیت و مطابقت آن‌ها با استانداردهای ملی و بین المللی، عامل اصلی در پایداری سازه به حساب می‌آید. علاوه بر این، طراحی دقیق با محاسبه بارهای استاتیک و دینامیک، امکان توزیع یکنواخت نیروها را فراهم کرده و از سقوط ناگهانی داربست جلوگیری می‌کند.

آموزش های تخصصی و دوره های فنی برای تیم های اجرایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به دلیل اینکه آشنایی کامل با روش های صحیح نصب و استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند کلاه ایمنی، کمربند و کفش ضد لغزش، می‌تواند از بروز حوادث جدی پیشگیری کند. بازرسی های دوره ای و نگهداری منظم داربست نیز در شناسایی نقص های ساختاری و رفع به موقع آن‌ها بسیار موثر است.

هماهنگی میان مهندسان، مجریان و ناظران ایمنی باعث می‌شود تا هرگونه انحراف از استانداردهای تعیین شده سریعا شناسایی و اقدامات اصلاحی فورا انجام شود. این رویکرد یکپارچه، تضمین کننده محیط کاری امن، پایدار و منطبق با بهترین شیوه های صنعتی در ساخت داربست های فلزی خواهد بود.

رعایت استانداردهای ایمنی، استفاده از مصالح با کیفیت، آموزش تخصصی تیم های اجرایی و انجام بازرسی های منظم، از پیش نیازهای ساخت داربست های فلزی هستند. این اقدامات، همراه با هماهنگی موثر میان تمامی ذینفعان، محیط کاری ایمن و کارآمدی را در پروژه های ساختمانی فراهم می‌آورند. توجه به جزئیات و پیروی از دستورالعمل های ایمنی، می‌تواند به کاهش حوادث و افزایش بهره‌وری در پروژه های ساختمانی کمک کند.