مرجان احمدی: «نفت» یکی از با ارزش‌ترین منابع روی زمین در ۱۰۰ سال گذشته شناخته می‌شود. هرچند طلای سیاه برخی کشورهای فقیر را به کشورهایی مدرن و پررونق تبدیل کرده، اما عکس این موضوع هم کم رخ نداده است؛ همانطور که ونزوئلا با دارا بودن بیشترین حجم ذخایر نفتی دنیا، برای چند سال پیاپی رتبه نخست شاخص فلاکت را از آنِ خود کرد!
از سویی ایران براساس تازه‌ترین گزاش اوپک در بررسی‌های سال ۲۰۲۴، سومین دارنده حجم ذخایر نفتی جهان معرفی شده است، اما اکنون یکی از بی‌ارزش‌ترین پول‌های دنیا برای مبادله کالا و تجارت را دارد… شاخص‌های اقتصادی و معیشت مردم هم به دلیل تحریم‌های سخت و طولانی و سیاست‌های اقتصادی ضعیف، در وضع مناسبی نیست. بنابراین شاید بی‌راه نباشد اگر بگوییم داشتن ذخایر طبیعی دلیلی قطعی بر پیشرفت و رونق یک کشور نیست و استفاده درست از حداقل‌ترین منابع است که می‌تواند به توسعه بیانجامد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ۱۰ کشور نخست دارای بیشترین ذخایر نفت جهان را بیشتر بشناسید.
در سایه تحریم و ناکارآمدی
بی‌شک برای برخی تعجب‌آور است که «ونزوئلا» بیشترین ذخایر نفت جهان را دارد. این کشور با وجود اینکه می‌تواند انبوهی ثروت و قدرت را برای خود کسب کند، این موهبت را به دلیل تحریم، برنامه‌ریزی ضعیف، فساد و مداخله دولت هدر داده است.
ونزوئلا همچنین برای دسترسی به میدان‌های نفتی وسیع خود با مشکل روبه‌روست و از نظر تولید کلی نفت در رتبه پایینی قرار دارد. نفت خام ونزوئلا، سنگین است و برای استفاده درست به نیروی کار و کمک‌های فنی قابل توجهی نیاز دارد. این کشور از سال ۲۰۲۰ همکاری‌هایی با ایران برای افزایش تولید نفت خام تصفیه‌شده‌اش آغاز کرده است.
دولتِ نفتی
عربستان سعودی که اغلب به‌عنوان «دولت نفتی» شناخته می شود، از ذخایر تقریبا بی‌پایان نفت خود برای تبدیل به یکی از ثروتمندترین کشورهای خاورمیانه و حتی آسیا استفاده کرده است. این کشور یکی از نمونه‌های موفق در تولید واستفاده از ذخایر نفتی خود به ویژه در سال‌های اخیر شناخته می‌شود که با تغییر سیاست‌ها و همراه با افزایش چشمگیر آزادی‌های اجتماعی، توانسته دورنمای روشنی برای کشور و مردمش به تصویر بکشد.
عربستان پس از آمریکا، دومین تولیدکننده نفت در جهان است و در چند سال گذشته به طور میانگین ۱۲.۱۴ میلیون بشکه در روز تولید کرده است. دسترسی به نفت عربستان نیز برای کشورها آسان است و دولت قوی و زیرساخت‌های عالی به این موضوع کمک می‌کند.
ایران؛ نیازمند به سوخت‌های فسیلی
نفت بزرگترین صادرات «ایران» است و به‌عنوان ستون فقرات اقتصاد کشور عمل می‌کند. ایران که اکنون به‌عنوان سومین دارنده ذخایر نفتی دنیا معرفی می‌شود، فهرست بلندبالایی از مشتریان را در آسیا دارد که برای تقویت اقتصاد خود به سوخت‌های فسیلی نیاز مبرم دارند.
این کشور برنامه‌ای برای کاهش سرعت تولید خود ندارد و از سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار در بخش نفت خود سرمایه‌گذاری کرده است. اگر این روند ادامه یابد و مشکلات سیاسی دامن‌گیر اقتصادِ انرژی ایران نباشد، طبق پیش‌بینی منابع خارجی، این کشور احتمالاً برای دهه‌های آینده یکی از تولیدکنندگان پیشرو نفت باقی خواهد ماند.
آینده نامشخص نفتِ کانادا
رابطه کانادا با بخش نفت خود در صحنه جهانی یک امر پرت است! اکثریت قریب به اتفاق ذخایر نفت آن را می‌توان در ماسه‌های نفتی عظیم آلبرتا در بخش شمالی آن یافت. دسترسی به این روغن بسیار سخت و حتی پردازش آن دشوارتر است و این کار را هم خسته‌کننده و هم گران می‌کند.
شن‌های نفتی دهه‌هاست که در کانون گروه‌های زیست‌محیطی قرار داشتند و آینده نفت کانادا هنوز نامشخص است. صرف نظر از جنجال‌های داخلی، نفتِ کانادا به بسیاری از اقتصادها در سطح بین‌المللی کمک می‌کند و اکثر صادرات به ایالات متحده راه می‌یابد.
جنگ و نفت و عراق
به دلیل بی‌ثباتی نسبی که در قرن جدید میلادی گریبانگیر عراق شد، تشخیص دقیق حجم نفت موجود در این کشور برای کارشناسان دشوار بوده است. با این حال برآوردها از منابع مختلف کل ذخایر نفت این کشور را بین ۱۱۲ تا ۳۰۰ میلیارد بشکه نشان می‌دهد.
صرف نظر از رقم واقعی، باید توجه داشت عراق از اکثر میدان‌های نفتی خود استفاده نمی‌کند. با این حال معادلات می‌توانند تغییر کنند زیرا این کشور برنامه‌هایی برای افزایش تولید کلی نفت در سال ۲۰۲۵ دارد.
ششمین دارنده، پنجمین صادرکننده
امارات متحده عربی یکی دیگر از کشورهای خاورمیانه است که بیشتر ثروت خود را مدیون ذخایر نفتی داخل مرزهایش است. این کشور اکنون روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و با اینکه ششمین دارنده ذخایر نفتی دنیاست، پنجمین صادرکننده بزرگ نفت جهان به‌شمار می‌رود.
ثروتی که امارات توانسته به لطف صادرات نفت خود کسب کند، در سراسر این کشور عیان است، به ویژه دبی که به شهری در کلاس جهانی تبدیل شده است. امارات همچنین زمینه‌های جدی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود به دور از نفت هم ایجاد کرده است.
خاستگاه کشف نفت
کویت همواره در حوزه نفت بازیکن بزرگی بوده است. در سال ۱۹۳۸، نفت برای نخستین‌بار در کویت کشف شد. بزرگترین میدان نفتی آن، «بورگان»، دومین میدان بزرگ متعارف در جهان است که طبق بررسی‌ها، حدود ۷۰ میلیارد بشکه نفت خام را در خود جای داده است.
اگرچه تولید نفت هنوز بالاست، اما برخی از میدان‌های نفتی کویت قدمت خود را نشان می‌دهند و در برابر رقابت بین‌المللی سرعت تولید خود را کاهش داده‌اند. با این حال دولت کویت سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی برای کمک به جوان‌سازی این بخش حیاتی از اقتصاد انجام داده است.
همچنان کشف‌نشده
صادرات نفت روسیه در گذشته به‌عنوان منبع اصلی انرژی برای بسیاری از اقتصادهای اروپا عمل می‌کرد، اما این امر به طور ناگهانی در پی جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ پایان یافت. در حالی که جنگ همچنان ادامه دارد، روسیه تحت تحریم‌های سخت قرار گرفته و اساساً از بازار اروپا حذف شده است. روسیه اکنون مجبور است به‌دنبال مشتری در جای دیگری باشد.
اکثر میدان‌های نفتی روسیه را می توان در مناطق دوردست سیبری یافت. اندازه واقعی ذخایر نفت روسیه هنوز به طور کامل کاوش نشده و به احتمال زیاد مقادیر قابل توجهی نفت خام در بیابان وسیع آن کشف نشده باقی مانده است.
بی‌مانند در تولید نفت
کسب و کار نفت در ایالات متحده طی چند دهه فراز و نشیب خود را دیده است. صنعت نفت بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳ پس از سال‌ها نزول که از دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، افزایش یافت. میدان‌های نفتی اصلی ایالات متحده آمریکا در تگزاس، داکوتای شمالی، آلاسکا، کالیفرنیا و مونتانا قرار دارند.
اگرچه مجموع ذخایر نفت در ایالات متحده بسیار زیاد نیست، اما این کشور قادر به تولید نفت است که مانند هیچ کس دیگری نیست و موفق به پالایش روزانه ۱۲ میلیون بشکه می‌شود، رقمی که هنوز هم بالاترین حجم تولید نفت در جهان است. با توجه به سهم درصدی از کل صادرات نفت آمریکا در سال ۲۰۲۳، بزرگترین واردکنندگان نفت آمریکا، مکزیک و چین با ۱۱ درصد و ۱۰ درصد هستند.
در حال توسعه، اما کم سرعت
لیبی بازیگری نسبتاً جدید در تجارت نفت است که بیشتر ذخایر آن در اواخر دهه ۱۹۵۰ و اوایل دهه ۱۹۶۰ کشف شد. کشف نفت در آن زمان تحول آفرین بود و برای تأمین مالی کارهای عمومی، آموزش و مراقبت های بهداشتی مورد استفاده قرار گرفت.
با این حال، بسیاری از فوایدی که از کشف اولیه نفت حاصل شد، از آن زمان به پایان رسیده است. لیبی اکنون از فساد مزمن، بی‌ثباتی سیاسی و درگیری رنج می‌برد. هرچند با وجود مشکلاتی که دارد، بخش نفت این کشور اکنون در حال رشد است اما با سرعت کم.
۲۲۳۲۲۳
