مریم فکری: بازگشت بابک زنجانی به عرصه سرمایه‌گذاری، خبری بود که دیروز همه را در شوک فرو برد.در روز پایانی فروردین ۱۴۰۴ شرکت راه‌آهن ایران در حضور وزیر راه و شهرسازی، با شرکت آوان ریل، شرکت ریلی هلدینگ «دات وان» منتسب به بابک زنجانی، تفاهم‌نامه‌ای به ارزش بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان برای خرید و تولید ٣٠٠ دستگاه مسافری خودکششی دیزلی، ۵٠ لوکوموتیو باری و ۶٠٠ دستگاه واگن باری مخزن‌دار منعقد کرد.
آن‌طور که برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد، شرکت مذکور در آذرماه سال گذشته یعنی حدود چهارماه پیش تاسیس شده و اکنون به عنوان بزرگترین سرمایه‌گذاری در این حوزه شناخته می‌شود.
بلافاصله بعد از انتشار این خبر، بابک زنجانی در توئیتی نوشت: «بزرگترین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تاریخ راه‌آهن ایران؛ اقتصاد کشور را به ریل خواهیم انداخت؛ سالی که قدرت اقتصادی جایگزین قدرت سیاسی خواهد شد.» البته وی پیش از این نیز در صفحه‌های مجازی خود از آغاز فعالیتش خبر داده بود.
در ماه‌های اخیر گمانه‌زنی‌هایی درباره فعالیت‌های اقتصادی بابک زنجانی در فضای مجازی و به‌ویژه حساب منتسب به وی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) مطرح شده بود؛ اخباری که تا پیش از روز گذشته عمدتا بی‌اساس تلقی می‌شد، اما با برگزاری آیین سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل ریلی در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ و انتشار جزییات این رویداد، بار دیگر نام زنجانی به صدر اخبار بازگشت.
مهدی ابراهیمی، مدیرعامل شرکت حمل و نقل ریلی وابسته به هلدینگ دات وان، پس از امضای تفاهمنامه در جمع خبرنگاران گفت: «تفاهمنامه مذکور با سرمایه خارجی و در چارچوب سرمایه‌گذاری خارجی بسته شد. بابک زنجانی در هلدینگ دات‌وان حضور ندارد، اما سرمایه‌های او در خارج از ایران توسط شرکت‌هایی که او پیش‌تر با آنها کار می‌کرد، به ایران منتقل شده‌اند.»
جزییات مراسم تفاهمنامه ۶۴ هزار میلیاردی
با این حال، آن‌طور که از مراسم تفاهمنامه اخیر ریلی بر روی خروجی پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی آمده، در روز یکشنبه، ۳۱ فروردین ماه ۱۴۰۴ آیین‌سرمایه گذاری در صنعت حمل و نقل ریلی کشور با حضور فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، جبارعلی ذاکری، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت راه آهن، محمدرضا رضایی‌کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس، نمایندگان وزارت نفت و جمعی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و فعالان حوزه ریلی برگزار شد.
وزیر راه و شهرسازی در این مراسم با بیان اینکه بیش از ۶۰ همت در حمل و نقل ریلی سرمایه گذاری شده است، گفت: «دولت فقط در تسریع و تسهیل فرایندها اقدامات لازم را انجام داده است و به طور قطع ما با حمایت اعضای کمیسیون عمران و مجلس شورای اسلامی به دنبال تسهیل گری بیشتر در سرمایه گذاری هستیم.»
فرزانه صادق در آیین امضای تفاهمنامه سرمایه‌گذاری به ارزش ۶۴ همت در حوزه حمل و نقلی و تامین بیش از ۲۰۰۰ واگن باری و مسافری اظهار کرد: «طی چند ماه گذشته و در جلساتی در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای، بنادر، هوایی و مسکن بر توجه ویژه به بخش خصوصی تاکید داشته‌ام و گام به گام این مسیر را پیش می‌بریم.»
صادق تاکید کرد: «ضمن توجه به تولیدات داخل، امید است تا پایان امسال یکایک تفاهم‌نامه‌های طی ماه‌های اول سال منعقد می‌شوند؛ تا پایان سال شاهد عملیاتی شدن آن باشیم.»
مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز در آیین امضای تفاهمنامه سرمایه گذاری ۶۴ همتی در حوزه حمل و نقلی، از برنامه‌ریزی برای دستیابی به هدف ۸میلیون تن حمل بار بین المللی ریلی خبر داد.
جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: «ما به‌دنبال برگزاری نشست‌های ماهانه با حضور سرمایه‌گذاران در حوزه ریلی و دستیابی به انعقاد تفاهم‌نامه‌ها و توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت در حوزه بار و مسافر هستیم.»
او همچنین در حاشیه امضای تفاهمنامه سرمایه‌گذاری ۶۴ همتی در حوزه حمل و نقل ریلی در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «امروز و در سالی که تحت‌عنوان سرمایه‌گذاری برای تولید شناخته می‌شود، تفاهمنامه حدود ۶۴ همتی با حضور سرمایه‌گذاران فعال در حوزه ریلی منعقد شد که گامی مثبت در حوزه حمل و نقلی به شمار می‌رود.»
مدیرعامل شرکت راه‌آهن ادامه داد: «با امضای این تفاهمنامه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سازندگان فعال در بخش ریلی متعهد به ساخت ناوگان ریلی و تامین آن هستند.»
معاون وزیر راه و شهرسازی ارزش ریالی این تفاهمنامه را حدود ۶۴ همت سرمایه‌گذاری در بخش ریلی عنوان کرد و افزود: «از ۶۴ همت سرمایه‌گذاری، بخشی از آن در حوزه واگن‌های فله‌بر و ایجاد تاسیسات در حوزه غلات کشور و بخشی برای تامین بخشی از ناوگان باری و مسافری برای خرید لکوموتیو است.»
ذاکری با تاکید بر اینکه طبق برنامه هفتم توسعه باید حدود ۵۵۰ لکوموتیو وارد کشور شود، از تکالیف شرکت سرمایه‌گذاری برای تامین حدود ۱۳۰ لکوموتیو برای ناوگان ریلی کشور خبر داد و گفت: «با امضای تفاهمنامه، امروز ۵۰ لکوموتیو و در ماه آینده ۸۰ لکوموتیو با مشارکت یک شرکت خصوصی و سازنده داخلی و خارجی به شکل مشارکتی تولید خواهد شد.»
در هیچ‌کدام از اسناد، مطلقا اسمی از زنجانی نیست!
این مراسم در روز گذشته برگزار و بمب خبری روز شد. بر همین اساس، خبرنگار خبرآنلاین برای بررسی جزییات سرمایه‌گذاری ۶۴ هزار میلیارد تومانی در بخش ریلی، با وزارت راه و شهرسازی تماس گرفت. مجید اخوان، سرپرست مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی وزارت راه و شهرسازی در تماس خبرآنلاین عنوان کرد که «برای توضیح دقیق ماجرا، باید با بخش حمل‌ونقل ریلی صحبت کند و اطلاعات کامل را دریافت کند. او البته گفت که بیانیه‌ای در این خصوص منتشر خواهد شد.»
در تماس دوباره خبرآنلاین، او عنوان کرد که «باید موضوع را از راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران پیگیر شویم و بهتر است از بیانیه‌ای که در این خصوص منتشر شده، استفاده کنیم.»
در همین رابطه نوراله بیرانوند، معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن درباره جزییات سرمایه‌گذاری ۶۴ هزار میلیارد تومانی بخش ریلی در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین گفت: «ما در بخش ریلی اهداف بلندی در برنامه توسعه برای ما ترسیم شده که مهم‌ترین این اهداف، افزایش سهم حمل‌ونقل ریلی به ۳۰ درصد و همچنین افزایش ترانزیت از کشور به ۴۰ میلیون تن است و این در حالی است که الان در مجموع ۱۶ میلیون تن است.»
وی افزود: «این‌ها اهداف بزرگی است که ترسیم شده و در این بخش بر دوش ما گذاشته شده است. برای رسیدن به اهداف، واقعیت این است که نیازمند یک سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه زیرساخت‌ها و ناوگان کشور هستیم. راهبرد اصلی ما هم در بخش تامین مالی و سرمایه‌گذاری، مشارکت حداکثری بخش خصوصی است؛ البته این راهبرد نظام است، راهبرد کشور و دولت است و قوانین و مقررات هم این را به ما می‌گوید.»
معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن تصریح کرد: «بر این اساس، ما یک برنامه جذب سرمایه‌گذاری خصوصی تعریف کرده و یک بسته‌ای از مشوق‌های سرمایه‌گذاری تهیه کردیم. این را با سرمایه‌گذاران رد و بدل کردیم و نظر آنها را گرفتیم. تقریبا این بسته توانسته نظر متقاضیان سرمایه‌گذاری و فعالان بخش حمل‌ونقل ریلی را جلب کند و ما یک نشاطی در این بخش شاهد هستیم.»
بیرانوند متذکر شد: ما با سرمایه‌گذاران مختلفی در حال مذاکره هستیم و انشاله در آینده هم شما شاهد خواهید بود که یک سلسله‌ای از سرمایه‌گذاران به بخش ریلی خواهند آمد.
معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن افزود: «بر این اساس، تعداد زیادی از شرکت‌هایی که برای مذاکره زودتر شروع کردند، بسته‌های سرمایه‌گذاری را با آنها در میان گذاشتیم و با آنها به تفاهم رسیدیم که تفاهمنامه حمایت از سرمایه‌گذاری امضا کنیم.»
بیرانوند عنوان کرد: «توجه کنید که این‌جا یک شرکت سرمایه‌گذار، می‌رود با یک شرکت سازنده داخلی و احیانا شاید خارجی، قرارداد خرید منعقد می‌کند و سفارش می‌دهد که مثلا واگن و لوکومتیو بسازد و راه‌آهن در این‌جا نه خریدار است و نه فروشنده و نه بهره‌بردار. راه‌آهن در مقام رگولاتور یا تنظیم‌گر و تسهیلگر عمل می‌کند، بنابراین اصل این تفاهمنامه، تسهیلگری و تنظیم‌گری است و در این داستان، یک طرف معامله نیستیم.»
وی بیان کرد: «به این ترتیب، دو تا از این تفاهم‌نامه‌ها آماده شد که یکی از آنها، متعلق به شرکت پارس‌افق هشتگرد است که یکی از شرکت‌هایی است که در حوزه مواد غذایی و البته بیشتر سیلو فعال هستند و سرمایه‌گذاری سنگینی هم در حوزه سیلو انجام دادند و به ریل متصل شدند. این‌ها قصد دارند که هم در بخش داخلی و هم ترانزیت غلات فعالیت داشته باشند. با آنها گفت‌وگوهایی داشتیم و خود من آن‌جا سر زدم.»
معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن متذکر شد: «اولین سرمایه‌گذاری که در این چند ماهه مذاکره کردیم و به نتیجه رسیدیم، این شرکت بود. قرار بر این شد که ما با این شرکت اولین تفاهمنامه را امضا کنیم که بتوانند نقش‌آفرینی بیشتری در حوزه غلات داشته باشند؛ ضمن اینکه وقتی این‌ها شرکت حمل‌ونقلی دارند، با سیلوهایشان، زنجیره تامین برای ارائه خدمت تکمیل می‌شود. این قرارداد حدود ۶۵۰ واگن با ارزش حدود ۳ هزار میلیارد تومان است که دیروز امضا شد.»
بیرانوند در ادامه در گفت‌وگو با خبرآنلاین توضیح داد: «تفاهمنامه بعدی هم با گروه وان ریل بود که آنها می‌خواستند نقش‌آفرینی بزرگ‌تری در حوزه ریلی داشته باشند. اولین کاری که ما انجام می‌دهیم، این است که اطلاعات سرمایه‌گذاران را می‌گیریم و صلاحیت‌سنجی می‌کنیم. صلاحیت‌سنجی، یک روش عمومی است که برای همه انجام می‌دهیم و به طور طبیعی برای این شرکت هم انجام دادیم. این شرکت تاسیس شده که بیاید در حوزه حمل‌ونقل ریلی با ایده‌های جدیدی که دارند، نقش موثری ایفا کند.»
وی گفت: «در مذاکراتی که داشتیم، ما اولویت‌ها را اعلام کردیم که برای مثال، مشکل اصلی بخش ریلی، لوکومتیو و همچنین ترانزیت است. بر همین اساس، این‌ها سرمایه‌گذاری خود را در این جهت شکل دادند. جهت استحضار شما که این تفاهمنامه سه جزء دارد که جزء اول و بزرگ آن، تامین ۳۰۰ دستگاه قطار خودکشش است که هم خدمات مسافری جدیدی از نظر کیفیت داخل قطار ارائه می‌کند و هم با سرعت بیشتری حرکت می‌کند و هم اینکه نیاز به لوکومتیو و کشنده ندارد. این، اولین بخش تفاهمنامه بوده است که نزدیک به ۴۸ هزار میلیارد تومان است. بخش دوم، در حوزه واگن‌های مخزن‌دار و ترانزیت سوخت سرمایه‌گذاری کردند که این هم نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومان است.بخش بعدی، ۵۰ دستگاه لوکومتیو باری، بسته دوم ما بود که با شرکت وان ریل امضا کردیم.»
معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن تصریح کرد: این یک گام بزرگی است در جهت فراهم کردن زیرساخت‌های ریلی برای حرکت به سمت اهدافی چون افزایش سهم حمل‌ونقل ریلی و ترانزیت. کار از سمت ما در این تفاهمنامه، تسهیلگری و حمایت از عملیاتی شدن سرمایه‌گذاری‌ها است.»
بیرانوند در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود این شرکت منتسب به بابک زنجانی بوده و ایشان بلافاصله بعد از این قرارداد، توئیت درباره سرمایه‌گذاری ۶۴ هزار میلیارد تومانی داشته است، گفت: «ما با شرکت‌هایی که قرارداد امضا کردیم، اسامی آنها معلوم است. اساسنامه‌های آنها را در مرحله صلاحیت‌سنجی کنترل می‌کنیم و از نظر قانونی و مقرراتی که ما برای پذیرش سرمایه‌گذار داریم، منع قانونی نداشتند و هیچ‌گونه مساله‌ای وجود نداشت، بنابراین این شرکت‌ها مراحل صلاحیت‌سنجی را طی کردند.»
وی تاکید کرد: «ما در هیچ کدام از اسناد صلاحیت‌سنجی که برای این شرکت‌ها دیدیم، مطلقا اسم ایشان نبوده است. اگر منعی وجود داشته باشد، از سمت مراجع قانونی به ما اطلاع داده می‌شود.»
معاون تامین سرمایه و حمل‌ونقل راه‌آهن عنوان کرد: «تمام مراحل صلاحیت‌سنجی این تفاهم‌نامه‌ها با دقت انجام شده و ما در اسناد این شرکت‌ها، هیچ ایراد مقرراتی و قانونی وارد نیست. از سوی دیگر، یک سرمایه‌گذار در بخش ریلی ورود می‌کند و از سمت دولت و راه‌آهن، نه معامله‌ای با این‌ها انجام شده و نه امتیازی داده شده است، بلکه ما در بخش وظایف خود، حضور سرمایه‌گذاران را در صنعت ریلی تسهیلگری می‌کنیم.»
بیرانوند در پاسخ به این سوال خبرآنلاین که پس در اسناد و مدارک و قراردادها، هیچ اسمی از بابک زنجانی وجود ندارد؟ تاکید کرد: «مطلقا وجود ندارد. نه در قرارداد و نه حتی در اساسنامه این شرکت‌ها هم چنین چیزی وجود ندارد؟»
بیانیه شرکت راه‌آهن درباره سرمایه‌گذاری ۶۴ هزار میلیاردی
در این میان، در بیانیه‌ای هم که روی خروجی سایت شرکت راه‌آهن آمده، نوشته شده است: در پی برخی واکنش‌های مطرح‌شده در فضای رسانه‌ای درباره سرمایه‌گذاری اخیر در حوزه حمل‌ونقل ریلی، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به‌منظور شفاف‌سازی و تنویر افکار عمومی، توضیحات زیر را ارائه می‌کند.
تفاهم‌نامه‌های مورد اشاره، یک سرمایه‌گذاری کاملا خصوصی به ارزش حدود ۶۴ هزار میلیارد تومان است که با هدف تامین و تولید ۳۰۰ دستگاه واگن مسافری خودکششی دیزلی، ۵۰ دستگاه لکوموتیو باری و ۶۰۰ واگن باری مخزن‌دار طراحی شده است. در این پروژه، هیچ‌گونه منابع مالی از سوی دولت یا بودجه عمومی هزینه نمی‌شود و تمامی تعهدات مالی برعهده سرمایه‌گذار بخش خصوصی است.
شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در این‌گونه طرح‌ها، مطابق ماموریت‌های حاکمیتی خود، صرفا نقش نظارت را برعهده دارد. نقش راه آهن، آماده‌سازی زیرساخت و هدایت سرمایه‌ها به مسیر صحیح ارزش‌افزایی در کشور است. این رویکرد، نه‌تنها از تحمیل بار مالی به منابع عمومی جلوگیری می‌کند، بلکه مسیر را برای مشارکت سازنده و قانون‌مند بخش خصوصی هموار می‌سازد. این تفاهمنامه نیز از این قاعده پیروی کرده و با رعایت کامل فرآیندهای قانونی و پس از بررسی دقیق صلاحیت‌ها، در چارچوب ضوابط شفاف و قابل‌نظارت، در حال اجرا است.
انتظار می‌رود اجرای موفق این طرح، علاوه بر نوسازی ناوگان ریلی کشور، منجر به ارتقای ظرفیت شبکه، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، صرفه‌جویی قابل‌توجه در مصرف سوخت، کاهش بار ترافیکی جاده‌ها و توسعه ترانزیت بین‌المللی شود.
شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، حساسیت رسانه‌ها و دغدغه‌مندی افکار عمومی را سرمایه‌ای ارزشمند برای شفافیت، پاسخ‌گویی و ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری‌ها می‌داند و همواره بر تعامل مسئولانه با جامعه و صیانت از منافع ملی تاکید داشته است. بدیهی است توسعه زیرساخت‌های کشور بدون مشارکت موثر و شفاف بخش خصوصی، امکان‌پذیر نخواهد بود. از این‌رو، از همه سرمایه‌گذاران توانمند و قانون‌مدار که در مسیر توسعه کشور گام برمی‌دارند، استقبال و حمایت خواهد شد.
۲۲۳۲۲۵
